Hoại tử xương là một tình trạng xương bị thiếu máu nuôi dưỡng dẫn đến tiêu chỏm xương, mặc dù hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ xương nào trong cơ thể như xương thuyền, xương sên, chỏm xương cánh tay. Tuy nhiên thường gặp nhất là chỏm xương đùi, gọi là bệnh hoại tử chỏm xương đùi.
1. Hoại tử chỏm xương đùi là gì?
Hoại tử chỏm xương đùi là tình trạng xảy ra do thiếu máu nuôi dưỡng, dẫn hoại tử xương và sụn. Ban đầu vùng chỏm xương thưa dần, hình thành những nang xương, lâu dần sẽ gây gãy xương dưới sụn, xẹp chỏm xương đùi, mất chức năng khớp háng. Người bệnh nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời có thể đối mặt với nguy cơ tàn phế rất cao. (1)
2. Dấu hiệu của bệnh hoại tử chỏm xương đùi
Hoại tử chỏm xương đùi thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, khi đã tiến triển, cơn đau trở nên rõ rệt, đặc biệt nghiêm trọng khi có áp lực lên xương. Những triệu chứng thường gặp ở người bệnh hoại tử chỏm xương đùi gồm:
- Đau nhức khớp háng: Đây là triệu chứng chính, xuất hiện đầu tiên. Cơn đau xuất hiện ở mặt trong vùng bẹn lan xuống mặt trong đùi. Một số trường hợp có thể bị đau vùng mông.
Cơn đau xuất hiện ở một hay cả hai bên khớp háng. Cơn đau trở nên nghiêm trọng khi vận động, đứng lâu và thuyên giảm khi nghỉ ngơi. - Hạn chế tầm vận động khớp háng: Cơn đau có thể khiến người bệnh gặp khó khăn khi vận động khớp háng như xoay trong, xoay ngoài, dạng hoặc khép. Đặc biệt, người hoại tử chỏm xương đùi rất khó ngồi xổm, gần như không thể thực hiện tư thế này.
- Vào giai đoạn sau, cơn đau tăng dữ dội, hạn chế phần lớn những hoạt động khớp háng, gồm cả các động tác gập, duỗi.
3. Nguyên nhân gây bệnh
Một số nguyên nhân phổ biến gây hoại tử chỏm xương đùi như: (2)
- Chấn thương: Các chấn thương như trật khớp, gãy cổ xương đùi… có thể ảnh hưởng tới việc cung cấp máu tới xương, dẫn tới hoại tử xương. Hoại tử xương thường xuất hiện sau chấn thương khoảng 2 năm, không bị ảnh hưởng bởi tuổi và giới tính.
- Dùng corticosteroid mạn tính: Việc dùng corticosteroid lâu dài bằng đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch đều có làm tăng nguy cơ hoại tử xương ở người bệnh.
- Lạm dụng rượu bia: Thói quen xấu này có thể khiến chất béo tích tụ trong mạch máu, làm giảm lưu lượng máu tới xương.
- Cục máu đông, viêm và tổn thương động mạch đều có thể ngăn chặn lưu lượng máu tới xương.
Những yếu tố liên quan:
- Tuổi tác: Bệnh có xu hướng gia tăng theo tuổi.
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Một số bệnh lý: Các bệnh mạn tính như cao huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid… khiến người bệnh đối mặt với nguy cơ hoại tử xương rất cao.
- Người lớn tuổi: có nguy cơ mắc hoại tử chỏm xương đùi cao
4. Cơ chế sinh lý bệnh
Sau khi gãy cổ xương đùi, trật khớp háng, các mạch máu sẽ đứt hay chèn ép khiến những tế bào xương, tủy xương bị thiếu máu, thiếu oxy nuôi dưỡng và chết dần. Ban đầu những tổ chức hoại tử biểu hiện bằng tình trạng thưa xương, lâu dần hình thành nang xương, làm xương dưới sụn dễ bị gãy. Tình trạng nghiêm trọng nhất là nguy cơ thoái hóa thứ phát, mất chức năng. Bác sĩ có thể chỉ định thay khớp háng nhân tạo để khôi phục khả năng vận động cho người bệnh. (3)
Tình trạng hoại tử xuất hiện sau chấn thương khá lâu, khoảng 2 năm. Vì thế, nhiều người bệnh thường ít chú ý để nhận biết dấu hiệu bệnh. Cơn đau ban đầu chỉ xuất hiện khi có lực tác động và thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Khi đã ở giai đoạn trung bình tới nặng, khớp háng bị đau nhức thường xuyên, rõ rệt, ngay cả khi không tác động lực. Cơn đau khởi phát ở bẹn, lan xuống đùi, đôi khi gây đau sau mông. Bệnh nhân gặp nhiều trở ngại khi dạng chân, đi khập nghiễng do độ hai chân đã bị lệch.
5. Biến chứng
Hoại tử chỏm xương đùi là biến chứng nguy hiểm với những bệnh lý xương đùi gồm cả chấn thương và không do chấn thương. Do đó, dù phát hiện sớm và điều trị nội khoa hoặc vật lý trị liệu cũng không tác động được nhiều. Vì khi đó những tế bào xương và sụn ở xương đùi đã bị hoại tử hoàn toàn do không được cung cấp máu nuôi.
Ở giai đoạn cuối của hoại tử chỏm xương đùi, người bệnh đã bị thoái hoá khớp thứ phát không đáp ứng thuốc, lún sụp đầu xương đùi và tàn phế. Việc phát hiện bệnh sớm và có biện pháp can thiệp ngoại khoa (thay khớp háng) sẽ ngăn ngừa nguy cơ tàn phế cho người bệnh.
6. Phương pháp chẩn đoán
Khi chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ dựa vào những biểu hiện lâm sàng kết hợp các yếu tố nguy cơ cao của người bệnh như tuổi tác, tiền sử chấn thương khớp háng, lạm dụng rượu bia, mắc những bệnh nội khoa mạn tính như rối loạn chuyển hóa, đái tháo đường, cao huyết áp…, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Các phương pháp cận lâm sàng thường được chỉ định gồm:
- X-quang: Người bệnh sẽ được chụp X-quang quanh khớp háng thẳng và nghiêng. X-quang khớp háng kiểu đùi chếch là phương tiện đầu tiên được chọn để chẩn đoán hoại tử chỏm xương đùi. Kết quả cho thấy: Trường hợp nhẹ – xương bị thưa, trung bình – xẹp chỏm từ nhẹ tới nặng, nặng – mất một phần hay hoàn toản chỏm, có hẹp khe khớp háng.
- MRI: Khi kết quả trên X-quang không rõ hoặc không đủ cơ sở để chẩn đoán bệnh, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh chụp MRI để xác định chính xác tình trạng hoại tử chỏm xương đùi hoặc phát hiện bệnh lý ở giai đoạn sớm.
7. Điều trị hoại tử chỏm xương đùi
7.1. Điều trị bảo Tồn
Điều trị nội khoa đối với hoại tử chỏm xương đùi bao gồm sử dụng thuốc, dùng thuốc (bisphosphonates), vật lý trị liệu (trường điện từ, sóng âm), tiêm những yếu tố sinh học… Những phương pháp này có thể giúp giảm đau, làm chậm tiến triển bệnh.
7.1. Điều trị bằng phẫu thuật
Điều trị phẫu thuật gồm:
- Khoan giải ép chỏm xương đùi: Bác sĩ sẽ lấy một phần lõi của xương, kích thích mọc xương lành cùng mạch máu mới.
- Ghép xương mác có cuống mạch.
- Đục xương chỉnh trục: Bác sĩ lấy một mẩu xương hình nêm phía trên hoặc phía dưới tại vị trí khớp xương chịu trọng lượng cơ thể. Phương pháp này giúp giảm gánh nặng cho xương tổn thương, can thiệp có thể giúp người bệnh tránh khỏi nguy cơ thay khớp.
- Thay khớp háng: Khi chỏm xương bị xẹp, người bệnh cần được thay khớp háng. Đây là lựa chọn điều trị cuối cùng.
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp, Chuyên khoa xương khớp 117 đã trở thành một trong những trung tâm chăm sóc sức khỏe hàng đầu, có khả năng sàng lọc và điều trị nhiều bệnh lý chuyên sâu. Nếu có các dấu hiệu của bệnh lý như: Thoát vị đĩa đệm, phồng đĩa đệm, thoái hóa cột sống, đau dây thần kinh tọa, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp gối, viêm khớp háng, hoại tử chỏm xương đùi, viêm khớp cổ tay, cổ chân …vv bệnh nhân có thể đến Chuyên Khoa Xương Khớp 117 để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị. Các bác sĩ với chuyên môn cao và dày dặn kinh nghiệm, sử dụng các phương pháp chẩn đoán, điều trị tiên tiến để đánh giá tình trạng bệnh và lên phác đồ điều trị phù hợp, giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng, an toàn và hiệu quả.
Để đặt lịch khám và tư vấn, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE: 0766.383.117
Chuyên khoa Xương Khớp 117
Số 117 đường Ngọc Hồi, quận Hoàng Mai, TP. Hà Nội
Hotline: 0766.383.117
Giờ làm việc: 7h30 – 17h00 từ Thứ 2 – Chủ Nhật
